Kanceri i kolonit nuk është më vetëm një sëmundje e të moshuarve. Të dhënat e fundit tregojnë një fenomen shqetësues: ndërsa normat e incidencës janë ulur tek personat mbi 60 vjeç, në vendet e zhvilluara po regjistrohet një rritje e fortë te personat nën 50 vjeç. Tek të rinjtë 20–29 vjeç, incidenca është rritur me 7.9% në vit midis 2004 dhe 2016.
Një nga faktorët kryesorë të rrezikut janë ushqimet ultraprocesuara, si snacks industrialë, ushqime të gatshme, drithëra të ëmbël, pijet e gazuara, mishrat e përpunuar dhe shumë produkte fast-food. Një rishikim i publikuar në Nature Reviews Endocrinology në gusht 2025 thekson se këto ushqime janë një nga faktorët kryesorë të rrezikut për këtë tendencë shqetësuese. Problemi nuk është gjenetik: 75% e rasteve janë te persona pa histori familjare ose predispozitë të njohur, duke treguar se shkaktarët kryesorë janë faktorët mjedisorë dhe zakonet moderne ushqimore.
Prof. Annamaria Colao, endokrinologe e njohur ndërkombëtarisht dhe zv/kryetare e Këshillit të Lartë të Shëndetësisë (Itali), shpjegon: ‘Obeziteti, së pari, dhe ushqimet ultraprocesuara së bashku janë faktorë që dyfishojnë dhe trefishojnë disa lloje tumoresh, veçanërisht ato të traktit tretës dhe të kolonit’. Ajo thekson rëndësinë e ndërgjegjësimit të shoqërisë dhe politikave shëndetësore për të menaxhuar problemin e ushqimit.
Ka edhe një aleat të papritur: kosi. Një studim i Harvard School of Public Health i vitit 2025 tregon se konsumimi i rregullt i kosit mund të ulë rrezikun e kancerit të kolonit, për shkak të probiotikëve dhe përbërësve të tjerë të dobishëm që mbrojnë mikrobiomën intestinale.
Rritja e rasteve te të rinjtë ngre një çështje urgjente: programet ekzistuese të testeve zbuluese nuk janë të përshtatshme. Në Angli, për shembull, testet për kancerin intestinal i NHS është i fokusuar tek personat 50–74 vjeç, duke lënë jashtë të rinjtë, të cilët shpesh diagnostikohen vonë. Në Itali, testi i thjeshtë për gjakun e fshehur në feçe (SOF) rekomandohet çdo dy vjet për personat 50–69 vjeç, por modelet parashikuese tregojnë se kanceri i zorrës së trashë te të rinjtë mund të dyfishohet çdo 15 vjet në vendet industriale si Australia, Kanadaja, Mbretëria e Bashkuar dhe SHBA.
Ekspertët sugjerojnë zgjerimin e moshës në kontrollet paraprake dhe forcimin e edukimit ushqimor që nga adoleshenca. Diagnoza e hershme mbetet arma më efektive: zbulimi në stadet e para rrit ndjeshëm mundësinë e shërimit të plotë.